Perezida
Kagame yakomoje
ku butwari bwa Captain Diagne na Wilkens bitangiye kurokora Abatutsi
Yanditswe
na
Cyprien Niyomwungeri
Kuya
8 Mata 2017
Abayobozi
mu nzego nkuru z'igihugu bafata umwanya wo
kwibuka abatutsi bazize jenoside, ubwo hatangizwaga icyumweru
cy'icyunamo
n'ibikorwa byo kwibuka ku nshuro ya 23
Mu gihe
cy’iminsi ijana y’icuraburindi kuva kuwa 7 Mata
1994, u Rwanda rwarakubititse,
Abatutsi bicwa urw’agashinyaguro ibihugu, imiryango
mpuzamahanga n’abantu ku
giti cyabo barebera, nubwo hari bamwe bagaragaje
ubumuntu budasanzwe bakarokora
abahigwaga badatinya ko bashobora no kubiburiramo ubuzima.
Mu mpanuro
Perezida Kagame yageneye
Abanyarwanda n’inshuti zabo mu muhango wo gutangiza icyumweru
cy’icyunamo
n’ibikorwa byo kwibuka ku nshuro ya 23 Jenoside yakorewe
Abatutsi, yagarutse ku
butwari bwa bamwe mu Banyafurika barimo Umunya-Senegal Captain Mbaye
Diagne,
warokoye Abatutsi bagera kuri 600 n’Umunyamerika Carl Wilkens
wemeye kwitangira
Abatutsi.
Umukuru
w’igihugu yashimye uburyo hari abasirikare bari mu butumwa
bw’amahoro bwa Loni
biganjemo Abanyafurika barenze ku mabwiriza bari bahawe bakanga
kurebera ikibi,
ahubwo bakarokora Abatutsi bicwaga.
Yagize ati
“Harimo n’abantu ku giti cyabo bashoboye kugira
ibyo bakora, niyo mpamvu
twibuka umusirikare w’Umunya-Senegal ,
wanze kumvira amategeko rusange
agakoresha amategeko ashingiye ku mutimanama we wo kumva ko ibyakorwaga
atari
byo.”
Yakomeje
agira ati “Niyo mpamvu abasirikare ba Ghana banze kumva ibyo
bababwira baravuga
ngo ibi ntabwo ari byo [...] hari n’abandi hano bagiye
barokora abantu, bava mu
bihugu bitandukanye, Umunyamerika warwanye ku bantu akagaburira abari
bihishe
akabarwanaho, agahuruza, akagira ate...na we twamuhaye ishimwe rijyanye
n’igikorwa.”
Ubwo
Jenoside yatangiraga, ibihugu byihutiye gucyura abaturage
babyo bari mu
Rwanda, Umunyamerika, Carl Wilkens, niwe
rukumbi wanze gutaha yemera
guhara ubuzima bwe asigara mu Rwanda ngo afashe Abatutsi uko bishoboka.
Amwe mu
mateka ya Captain Mbaye Diagne
Captain
Mbaye Diagne akomoka muri Senegal yavukiye mu mujyi wa Dakar mu 1958.
Akirangiza
Kaminuza yinjiye mu gisirikari nk’umwofisiye, aho mu 1993
yoherejwe muri MINUAR
nk’indorerezi ya gisirikari, ireberera ishyirwa mu bikorwa
ry’amasezerano ya
Arusha.
Akigera
mu Rwanda yacumbikiwe muri Hotel Milles
Collines. Urupfu rwa Perezida Habyarimana rwakurikiwe n’urwa
Minisitiri
w’Intebe Uwilingiyimana Agatha n’umugabo we bishwe
n’abasirikari barindaga
Perezida, ndetse n’urw’ Ababiligi icumi bari bahawe
inshingano zo kumurinda.
Captain
Diagne yumvanye Abatutsi bari batangiye
guhungira muri Milles Collines ko Uwilingiyimana yishwe, ajya gukora
iperereza
kuri urwo rupfu rw’uwari Minisitiri w’intebe ari
naho yahuriye n’abana be
batanu, akabavana mu nzu ya UNDP bari bihishemo abatwaye mu modoka ye
inyuma
abatwikirije shitingi, akabajyana muri Milles Collines, ari naho
bavanywe
bajyanwa i Burayi.
Nubwo
hari amabwiriza ya Loni yabuzaga
indorerezi kujya gutabara abasivile, Captain Diagne yayarenzeho
atangira
gutabara nta n’intwaro afite kuko atari ayemerewe. Ubuhamya
bwa bamwe mu
barokokeye muri Milles Collines bugaragaza ubutwari bw’uyu
mugabo wanafashije
amagana y’abatutsi bari muri iyo hoteli kugera mu birindiro
by’Inkotanyi byari
ku Murindi.
Yifashishaga
umubano mwiza yabaga afitanye
n’abantu batandukanye harimo abo mu gisirikari cya Leta
n’Interahamwe ndetse
n’impano yo gusetsa, maze agatambutsa abantu kuri za bariyeri
zitandukanye.
Captain
Diagne yarokoye Abatutsi babarirwa muri
600, kugeza ubwo kuwa 31
Gicurasi 1994 yicirwaga kuri
bariyeri mu mirwano hagati y’Inkotanyi
n’igisirikari cya Habyarimana,
avuye mu bikorwa byo gutabara.
Muri
Nyakanga 2010 ubwo hizihizwaga Umunsi wo
Kwibohora, u Rwanda rwageneye Captain Mbaye Diagne watabarutse ku myaka
36 umudali w’ubutwari
(Umurinzi), Perezida wa Repubulika
Paul Kagame akaba ari we wawushyikirije umuryango we.
Mu
2014 akanama ka Loni gashinzwe amahoro ku Isi
kemeje ko hashyirwaho umudari wamwitiriwe mu rwego rwo kumuha
icyubahiro. Nyuma
y’imyaka ibiri umugore we yambitswe uwo mudali
n’uwari Umunyamabanga Mukuru wa
Loni, Ban Ki- Moon.
Wilkens
yemeye guhara ubuzima bwe kubera
Abatutsi
Wikipedia
igaragaza ko mu gihe cya Jenoside ubwo
abanyamahanga basabwaga gusubira iwabo, Wilkens wari umuyobozi wa ADRA
mu
Rwanda, yohereje umugore we Teresa n’abana be batatu, aburiza
imodoka ibajyana
i Burundi we asigara mu rugo rwe i Kigali, aho yasigaranye
n’inshuti ze nyinshi
ziganjemo Abanyarwanda bahigwaga n’abicanyi muri icyo gihe.
Yabashije
kurokora abasaga 400 babaga mu kigo
cyo kwa Gisimba, ubusanzwe cyari gifite inshingano yo kwita no kurera
abana 16
bari imfubyi za virusi itera SIDA ariko banabana n’ubwandu.
Mu gihe cya
Jenoside iki kigo cyacumbikiraga abana basaga 100, batari bafite icyo
barya
cyangwa se amazi yo kunywa; Wilkens yakoraga ibishoboka byose ngo
abarwaneho
muri ibyo bihe bikomeye barimo.
Aba bana biyongera ku bandi yahungishirije muri Katederali ya Mutagatifu Mikayile (Saint Michel) no muri Hotel Milles Collines. Ingabo zari iza RPF zimaze gufata Kigali yakomeje gukwirakwiza amazi, ibiribwa n’ibindi bikoresho ku mpunzi zari muri Kigali.
JK : Kagame atinyuka ate kuvuga ko Capt Mbaye Diagne
ali
intwali kandi aliwe ubwe n’ingabo ze zamwirasiye kandi
babishaka bakamwica ?
Ababeshya ngo yaguye mumirwano
y’ingabo z’Inkotanyi n’Iza Leta,
intambara ya FAR
n’Inkotanyi kuli baliyeli yabaye he? Ko inkotanyi zamurashe
kandi yali mumodoka
ya ONU iliho n’ibendera lya ONU ligaragalira buli wese?
Umudali Kagame yamuhaye nuw’ikimwaro
kuko ONU yamugize Intwali kandi ali
Inkotanyi zamwishe.
Icyakabili iyo Kagame atinyuka akavuga ko amahanga yatereranye
abanyarwanda
bicwaga, akiyibagiza ko abo banyamahanga bagiye Kagame ubwe aliwe
ubahaye
amasaha 48 ngo babe bavuye mu Rwanda ko uzaba agihali ingaboze
zizamufata nk’umwanzi.
Uwanditse iyi nkuru aravuga ibyo atazi niba atali ukwirengagiza
kugirango
bamurebe neza, uyu munya Amerika niwe uvugwa kuko abandi bazungu
basigaye
balinze abali barabahungiyeho Inkotanyi zarabishe,
balimo abihaye Imana
batagira ingano, uyu yakijijwe nuko yali umunyamerika.
Kagame yatanga impanuro ate kandi aliwe watumye
ibara rigwa? Mbese ko atajya
avuga impamvu we atatabaye
abo batutsi bicwaga kandi yali afite ingabo zihagije
kandi zali aho abicwaga bali bali? Kuki ntacyo aravuga kubaguye Sainte
Famille
na Saint Paul bazize ama bombe y’Inkotanyi zimaze gutoranyamo
abatanze imisanzu
zikabanza kubahungisha?
Kagame 07/04/2017