U
Rwanda ruhakana ibirego byuko FPR yishe Abahutu ibigambiriye mbere, mu
1994 na
nyuma yaho
Komisiyo
yo kurwanya Jenoside (CNLG) yahakanye
ibivugwa ko Perezida Paul Kagame n'umutwe wari uw'inyeshyamba wa
RPA/FPR yari
ayoboye bakoze ibyaha byo mu ntambara bigambiriye Abahutu mu gihe cya
mbere ya
1994, mu 1994 na nyuma yaho.
Mu
itangazo yasohoye, CNLG ivuga ko ibyo ari "ibirego bishaje"
kandi ko ari "ibinyoma".
Mu
mpera y'ukwezi gushize, ibinyamakuru The Continent na The
Mail&Guardian cyo muri Afurika y'epfo byatangaje inkuru yakozwe
n'abanyamakuru Judi Rever na Benedict Moran.
Basubiramo
amagambo y'utatangajwe izina ku mpamvu z'umutekano we, uvuga ko
yahoze mu nyeshyamba za RPA, ndetse bakagaragaza n'inyandiko 31
z'ubuhamya
abahoze ari abasirikare ba RPA bivugwa ko bahaye abakora iperereza ba
ONU/UN.
Uwo
utatangajwe izina avuga ko ibyavuzwe na leta y'u Rwanda ko ubwicanyi
bwabayeho ari ukwihorera kw'abasirikare bamwe na bamwe ba RPA basangaga
abo mu
miryango yabo bishwe muri Jenoside, atari ukuri.
U
Rwanda kandi rwatangaje ko abasirikare nk'abo rwamaze kubacira imanza
bakabihanirwa.
Ariko
uwo utatangajwe izina wavuganye n'abo banyamakuru avuga ko FPR
yatangiye kwica Abahutu na mbere ya 1994, cyane cyane mu bice yari
yarafashe
byo mu majyaruguru, igamije ibirimo no gushakira aho gutura Abatutsi
bahunze,
mu gihe bari kuba batahutse.
Uwo
uvuga ko yinjiye muri RPA mu ntangiriro y'ukwezi kwa karindwi mu 1994
ariko mbere akaba yarigaga ubuvuzi bw'abantu, avuga ko mu ivuriro ry'i
Masaka
aho barwaniraga yavuraga bagenzi be bakomeretse. Nyuma ngo yagiye
akorera
n'ahandi nk'i Gabiro.
Avuga
ko bamwe bamubwiraga ukuntu ababakuriye barimo kubaha amategeko yo
kwica Abahutu b'abagabo, abagore n'abana ngo bigaragara ko ntaho
bahuriye no
kwica Abatutsi, ndetse ko muri abo bagenzi be hari n'abamusabaga
kubahimbira ko
bacyeneye ikiruhuko kubera uburwayi, kugira ngo baruhuke kwica.
CNLG
ivuga ko ibyo byanditswe n'abo banyamakuru atari bishya kuko ngo
bihuye neza neza n'ibyagiye bitangazwa mu myaka yashize n'abavuga ko
Jenoside
yo mu Rwanda itabayeho, abandi bakavuga ko yakozwe n'Abatutsi na FPR.
Gusa
Madamu Rever yagiye yumvikana avuga ko adahakana ko Jenoside yabayeho
mu Rwanda, ko ahubwo ashaka kugaragaza ubundi bwicanyi ndengakamere
butavugwaho
mu Rwanda avuga ko bwakozwe na FPR.
Hanavugwamo
ko abasirikare ba RPA bari bariyoberanyije mu mitwe
y'Interahamwe ndetse na bo ngo bakica Abatutsi muri Jenoside, bashaka
ko nta
wubacyeka ko bari muri FPR no kugira ngo bahindanye mu mahanga isura ya
leta
y'u Rwanda yari iriho icyo gihe.
Ariko
muri iryo tangazo CNLG yasohoye, ivuga ko inkuru ya Rever na Moran
isa n'ibindi uwo Mudamu wo muri Canada yagiye atangaza mbere, aho
adatangaza
umwirondoro w'abamuhaye amakuru baba bavuga ko ari Abatutsi kandi
"bicuza" ibyo bakoze, baba barahunze u Rwanda bakava no muri FPR.
CNLG
ivuga ko zimwe mu nyandiko bivugwa ko ari izo muri ICTR zatangajwe
bitifuzwaga, ngo zidashirwa amakenga na Bubacar Jallow wahoze ari
umushinjacyaha
mukuru w'urwo rukiko.
Bwana
Jallow, uvugwa ko yari abogamiye kuri leta y'u Rwanda, yaje kuvuga ko
urukiko rutari rufite inshingano zo kureba uwarashe indege yari itwaye
ba
Perezida Juvénal Habyarimana na Cyprien Ntaryamira w'u
Burundi ku itariki ya
6/4/1994, bifatwa nk'imbarutso ya Jenoside.
CNLG
isoza ivuga ko icyo abo banyamakuru bagamije ari "uguha agaciro
ibitekerezo by'abashaka kugoreka amateka ya Jenoside yakorewe Abatutsi,
no
kubangamira ubwiyunge mu gihugu ndetse n'intambwe ikomeye Abanyarwanda
bateye
bongera kubaka igihugu cya bose".
Filip
Reyntjens, impuguke muri siyansi ya politike akaba amaze imyaka akora
ubushakashatsi ku karere k'ibiyaga bigari ndetse akaba yaratanze
ubuhamya muri
ICTR nk'impuguke, yabwiye Mail&Guardian ati:
"Ukwemerwa
kwa RPF ahanini gushingiye ku kubonwa nk'ihagarariye kandi
ivuganira abazize jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994. [RPF] Ni bo
'bantu beza'.
Buri gihamya yose igaragaza ko RPF yakoze ibyaha byinshi cyangwa yagize
uruhare
mu kurasa indege ya perezida, igikorwa cyabaye imbarutso ya jenoside,
iba
ivuguruza uko kwemerwa [kwa RPF], ari yo mpamvu bagomba kuyirwanya
bivuye
inyuma".
Lire
le
document de Judi River et Benoit Moran